100 - lecie przerwania frontu wschodniego pod Jednorożcem

11 lipca 2015 roku w Jednorożcu (powiat przasnyski) zostały przeprowadzone uroczystości w setną rocznicę przerwania frontu wschodniego.

Na cmentarzu wojennym z okresu I wojny światowej przed licznie zebraną publicznością modlitwę ekumeniczną poprowadzili: ks. prefekt parafii pw. św. Floriana w Jednorożcu Tomasz Czarnowski. przedstawiciel Ewangelickiego Ordynariatu Wojska Polskiego ks. ppor. Dawid Banach i przedstawiciel Prawosławnego Ordynariatu Wojska Polskiego ks. płk. Artur Zielepucha. Po modlitwie Zbigniew Lorenc przedstawił krótką historię walk pod Jednorożcem oraz historię cmentarza. Delegacja GRH odtwarzających armię carską złożyła wieniec pod głównym pomnikiem, a delegacja GRH odtwarzających oddziały pruskie zapaliła znicze. Po zakończeniu uroczystości goście i rekonstruktorzy udali się ulicami Jednorożca na pole bitwy.

Ponad 100 rekonstruktorów z całej Polski przedstawiło inscenizację walk nawiązujących do lipcowej Bitwy przasnyskiej, która miała miejsce dokładnie 100 lat temu. Rekonstruktorzy wcielili się w postacie żołnierzy pruskich, rosyjskich, austriackich oraz  ludność cywilną, obsadzając okopy zgodnie prawdą historyczną. Wojska pruskie usytuowały się od zachodu, a wojska rosyjskie od wschodu wioski. Ludność cywilna zgodnie ze swoją rolą przedstawiała życie codzienne wsi. W czasie inscenizacji został zaprezentowany atak wojsk niemieckich na pozycje rosyjskie, wcześniej ostrzelane za pomocą artylerii. Po przerwaniu pierwszej linii obrony pokazano ciężkie walki, a następnie przerwanie frontu. Zbigniew Lorenc na bieżąco komentował wydarzenia historyczne jakie miały tu miejsce przed 100 laty, a dyr. Muzeum w Sochaczewie Paweł Rozdżestwieński opowiedział o armacie wz. 1902 potocznie nazywanej „prawosławna".

Przerwanie frontu wschodniego pod Jednorożcem, które zaprezentowaliśmy w miejscu faktycznych walk, miało duże znaczenie militarne dla Niemców i Austro-Węgier. Wojska rosyjskie znalazły się w odwrocie i tylko wycofywały się. Niemieckie i austriackie siły parły z dużą prędkością na Warszawę i zdobyły ją na początku sierpnia. We wrześniu nowo utworzona 12 armia niemiecka pod dowództwem gen. Maxa von Gallwitza zaatakowała Kurlandię i posuwała się w kierunku Rygi. Od tego momentu rozpadł się praktycznie cały rosyjski front. W ręce Niemców wpadły twierdze w Nowogieorgiewsku (Modlin) i w Brześciu Litewskim. Wojska państw centralnych odniosły na wschodzie duże sukcesy, udało im się zdobyć całe terytorium obecnej Polski, Litwy i Łotwy.

Uroczystościami w Jednorożcu chcieliśmy przypomnieć tragedię ludzką sprzed 100 lat. W armiach zaborczych zginęło wielu Polaków walczących w mundurach państw zaborczych. Na samym tylko cmentarzu w Jednorożcu można odczytać kilkadziesiąt nazwisk Polskich żołnierzy walczących w armii pruskiej. Polegli po stronie rosyjskiej są bezimienni, ale zważywszy na to, że Jednorożec był pod zaborem rosyjskim tych bezimiennych Polaków walczących po stronie rosyjskiej może być znacznie więcej.

Mariusz Maciaszczyk