Przejdź do treści
! UWAGA !
|
Jesteś tutaj
Kobylaki Czarzaste

 

            Do tej pory istnieje kilka niewielkich wiosek mających w nazwie Kobylaki, jest to pamiątka historii tej okolicy. Ten obszar złożone był z małych osad zamieszkałych przez drobną szlachtę, głównie Kobylińskich herbu Łodzia.

Prawdopodobnie ta osada powstała w końcu XVI wieku, pierwotnie była nazywana Kobylak Złoty Kierz, została założona przez Jakuba Czarzastego, który kupił pewien dział od Kobylińskich herbu Łodzia. Początkowo był tu zapewne tylko niewielki drewniany dwór Czarzastego. W 1590 roku Wojciech Kobyliński, dziedzic na Kobylakach Koryszach, kupił od Jakuba Czarzastego dział ziemi zwany Kobylak Złoty Kierz (kierz-krzak). Ta stara nazwa nie przyjęła się, zaczęto tą miejscowość  nazywać Kobylaki Czarzaste, od nazwiska dawnego właściciela[1].

            Kobylaki Czarzaste nie długo należały do Kobylińskich, dość szybko ta osada przeszła na własność innych rodów drobnoszlacheckich. 

            Było to typowa wieś zamieszkała przez drobną szlachtę. Tego typu osady z reguły złożone były z kilku, najwyżej kilkunastu domów-dworów.   Budownictwo szlacheckie było głównie drewniane, poszyte słomą. Jednak obszernością i wyposażeniem starano się wyróżniać od chat chłopskich. W środku zazwyczaj była sień, a po bokach dwie izby, z których jedna była alkierzem. Wyposażenie w sprzęty było ubogie. Całość grodzono płotem z chrustu lub żerdzi. W pobliżu takiego dworu były czasami chałupy o czterech izbach zwane czworakami. Mieszkali tam poddani chłopi i służba. Tak opisuje chaty ubogiej szlachty zostawił XVIII-wieczny pamiętnikarz J. Kitowicz „Małej szlachty mieszkania nie różniły się od chłopskich chałup, snopkami częstokroć poszywane. W tym tylko różnica była, iż przed szlacheckim dworkiem musiały być koniecznie wrota wysokie, choć podwórze całe było płotem chruścianym ogrodzone, i druga, że dworek szlachcica miał dwie izby po rogach a sień w środku, gdy przeciwnie u chałupy chłopskiej sień jest z czoła a za nią izba, a w tyle komora[2]”. 

            Spis ziemian z końca XVIII wieku wskazuje jako na właścicieli wsi Kobylak Czarzaste: Bagieńskiego, Garlińskiego herbu Pobóg, Kaweckiego i Smoleńskiego[3].  Byli to ubodzy szlachcice, którzy najczęściej sami uprawiali niewielkie działy ziemi.

Szlachcic polski, rys. Piotr Norblin

 

Zaścianki szlacheckie występowały głównie w ziemi łomżyńskiej, jednak jak widać i tu można było je spotkać, XIX -wieczna pamiętnikarka Teodora Rupertowska w ten sposób opisała drobnoszlachecką wieś w powiecie przasnyskim: Wsie szlacheckie z daleka już poznać można; nie dominuje tu, ja w obywatelskich; dwór, a za to całą wioskę składają skromne, ale bardzo schludne dworki; dworeczki, z okiennicami, często czerwonym dachem kryte i prawie zawsze z gankiem. Koło dworku mieszczą się zaraz zabudowania i ogródek owocowy[1].

            Wioski zaściankowe z reguły były niewielkie, składały się na nią od kilku do kilkunastu domów-dworów. Dane z 1827 roku informują o 9 domach i 65 mieszkańcach w tej wsi[2]. W 1882 roku naliczono już 10 domów, 100 mieszkańców i 232 morgi ziemi[3].

            W 1864 roku nastąpiło uwłaszczenie ziemi dworskiej uprawianej przez chłopów, lecz tutaj nie było co dzielić, gdyż ludność chłopska tutaj prawie nie występowała, co najwyżej byli to parobcy, którzy samodzielnie nie uprawiali ziemi. Dlatego uwłaszczenie nie objęło tej miejscowości, ani sąsiednich wsi zaściankowych. Stosunki własnościowe nie zmieniły się.

Kobylaki Czarzaste należały w okresie międzywojennym do gminy Karwacz, w 1921 roku notowano tutaj 16 domów i 98 mieszkańców[4].



[1] Dajnowicz M, Drobna szlachta ziemi łomżyńskiej na przełomie XIX i XX wieku, Łomża 2001, s. 151.

[2] Tabella miast i wsi....., tom I, s. 215.

[3] Słownik Geograficzny...., tom IV, s. 209.

[4] Skorowidz miejscowości...., s. 130.



[1]  Boniecki A, Herbarz Polski,, t. 10, str. 244: Kobylińscy v. Kobyleńscy h. Łodzia

[2] Benon Dymek „O stereotypie szlachty mazurskiej i Poborzanach, część II [w:] Ziemia Zawkrzeńska, tom VII, Mława 2003, s. 67-103.

[3] Regestr Diecezjów Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w Koronie w latach 1783-1784, Warszawa 2006, s. 581.

wyszukiwarka
szukaj
Wszelkie prawa zastrzeżone (c) 2018
[ZAMKNIJ] Nowe zasady dotyczące cookies. W ramach naszej witryny stosujemy pliki cookies w celu świadczenia Państwu usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu końcowym. Możecie Państwo dokonać w każdym czasie zmiany ustawień dotyczących cookies.